8500 Liraya Mutfaktaki Yangın Sönmez Ama Emekli Buna Da Dünden Razı!
Bu haber 77191 kez okunmuş ve görüntülenmiştir.
O kadar çok
bilinmezi olan bir konu ki; işverenin asgari ücretine zam göreceli yüksek, çok
altında olduğu enflasyonun karşısında üç ayda eriyecek, işveren kamunun teşviği
– desteği olmadan bu rakamı ödeyebilmede endişeli, en dertlisi de sahipsiz
emekli, bir de orta ücretliler!
2023 yılında
geçerli olacak asgari ücret yüzde 54,66'lık zam oranıyla (Vergiler yüzde 100 artmış, yeniden
değerlendirilme oranlarını yüzde 122’ye çıkarılmışken) brüt 10 bin 8 lira, net olarak da 8.506
TL oldu. Genelde piyasanın kabul edilir, beklediği seviye olarak gördüğü bir
rakam. İlgililerin beyanlarının, iddialarının aksine enflasyonun durmadığı,
hatta artış ivmesinde düşme dahi görülmediği bir pazarda asgari ücrete gelen bu
zammın daha uygulanmasına başlamadan enflasyonu körükleyeceği beklentisi de
yaygın kanaat. Bu da sihirli bir durum olmasa bahara kalmadan eriyebileceği
anlamını taşıyor.
Genelde işveren
endişeli ama 6 ay öncesi, Temmuz’da yapılan % 30’luk ara zam da göreceli iyi
idi ama reel enflasyonun açıklanandan da çok yüksek olması ve de çalışanlar
açısından alım gücüne paralelliği kalmadığından bir çok işverenin iş görenine asgari
ücret üzeri ödeme yaptığını da biliyorum.
Bu kez öyle olması
bir yana iş çevrelerinde birçok açıdan kafalar çok karışık; tabiri caizse iş
dünyası önünü göremiyor!
Asgari Ücretin Tarafları, Maliyeti
Konu o kadar
kapsamlı ki, bazı detaylarına yazıda yerimin kalmayacağını belirterek konuyu daha
iyi kavratabilmek adına önce Asgari Ücretin
çalışan ve işveren açısından son iki döneme ait rakamlarını tabloda
paylaşacağım.
Asgari
ücretin bir görünen yüzü bir de saklı yüzü vardır; işçinin eline geçen net
asgari ücret çoğu zaman konuşulurken, bunun işverene maliyeti göz ardı edilir.
Eğer devlet sigorta ve vergiler hususunda başka bir düzenleme
yapmayacaksa 8.506 TL asgari ücretin işverene maliyeti 11.759 TL olacak. Bu da
işverenin iş görenine ödeyeceği 8.506 TL ücretin haricinde % 27,6 sına tekabül
eden 3.252 TL ‘de iş göreni adına devlete ödeme yapması demek. Ayrıca bu
maliyete yemek ve olabilecek farklı sosyal desteklerinde ekleneceğini dikkate
aldığımızda işverenlerin külfetinin boyutunu kavramış oluruz.
Yanı madalyonun bir de esnafından
tüccarına, sanayicisine, KOBİ’sine işvereni ilgilendiren diğer tarafı var. Ortalama
kiraların 2002’de 8-10 bin TL olduğu İstanbul’da 2023’de “8.506 TL maaşla emek
sahibi nasıl yaşamını idame ettirebilecek” derken “işverenin danalarıyla 14 bin
liraya dayanan bu ücreti nasıl ödeyebileceği” gerçeği ile de karşı karşıyayız! Pazarına,
markasına güvenip ürün veya hizmetine zam yapabilenler (artan maliyetin fiyata
yansıtılması dış güçlerin oyunu değil!) elbette enflasyonu daha da körükleyecek,
ücretlinin sabit geliri ve aldığı zam birkaç ayda eriyecektir.
Enflasyonist Ortamda Alınan Zam 3 Ayda
Erir!
Sakın,
sakın 8.506 TL’lik yeni asgari ücretin çalışan için çok iyi bir rakam, iyi bir
artış diye düşündüğüm algısı çıkmasın. Her şeyden önce açlık sınırı 7.800 TL,
bekar bir bireyin aylık yaşama maliyeti 10 bin 171 TL iken 8.506
TL’yi insanca yaşam için makul bulmak mümkün değildir.
4
kişilik hanelerin %43'ünde tek kişi, üçte birinde ancak 2 kişi çalışıyor.
Yoksulluk sınırı olan 25 bin TL’de 2 kişinin geliriyle bir ailenin
geçinemeyeceği anlamına geliyor. Özetle sürecek gibi gözüken aylık %3-4'lük
enflasyonu da baz aldığımızda durumun taraflar açısından hiç de iç açıcı
olmadığı görülüyor.
Görünen o ki tablo birçok açıdan
vahim!
Bölgesel Asgari Ücret Uygulaması
Net-brüt makası son yıllarda çalışanlar aleyhine çok bozuldu.
Çalışanlar açısından vergi dilimlerinin daha gerçekçi, emekçiyi gözetecek
şekilde düzenlemesi lazım. Nasıl Türkiye yatırım teşvikleri konusunda bölgelere
ayrılmışsa, asgari ücretin de bölgesel belirlenmesinin gündeme alınmasını bir
kez daha yazmak isterim. Belki Anadolu’da bir şehirde, kasabada 8.506 TL ile
yaşanılabilir ama İstanbul ve diğer metropollerde bu mümkün değil! Aynı şekilde
metropollerde işletme maliyetleri, kiraları yüksek olan işverenlerinde
teşviklerle, sigorta prim ayarlamalarıyla desteklenmesi zaruret. Böyle bir
uygulamaya geçilmesi zaruri ürün – hizmet fiyatı artışlarını da frenleyeceğinden
enflasyon çarkının durmasına da katkı sağlayacaktır.
Dünyanın Aksine Bizde Tüm Çalışanlar
Asgari Ücretli!
Türkiye'deki asgari ücret anlayışı batı ülkelerinki
ile örtüşmüyor. Onlarda asgari ücret çok sınırlı sayıda ki vasıfsız emek
sahibine layık görülürken Türkiye'de ise en büyük toplu iş sözleşmesi anlamına
geliyor, çünkü toplam çalışanların yüzde 50'ye yakını bu kapsamda
değerlendiriliyor. Temizlik işçisi de, formeni de, şoförü de, satış memuru da
hatta mühendisi de. Bu da işletmelerdeki aidiyet duygusunun kaybedilmesinde ki
temel faktör olarak karşımıza çıkıyor.
Bir
başka realitede emeklilerin, devlet memurlarının işvereni konumunda olan kamu
otoritesinin bu kesimin rakamlarını belirlemede elinin çok çok daha sıkı olması!
Emekliye, kamu çalışanına TUIK’in gerçeklikten çok uzak olduğunu sağır sultanın
bile duyduğu, bildiği yıllık % 85 oranındaki enflasyon rakamına (enflasyonun
kendisi değil, rakamı!) paralel bir asgari ücret artışının bile reva görülmeyeceği
endişesini taşıyor insanlar. Zira son senelerde gözüken fotoğraf hep bu!
Emekli Ve Orta Ücretliler Giderek Mağdurlaşıyor!
Önceleri
asgari ücretin epeyce üzerinde olan ortalama emekli maaşlarının bile bugün
asgari ücretin altına düşmesinin ne anlaşılır tarafı, ne de insanı boyutu
vardır. Umuyoruz en azından özel işveren kesimi için reva gördüğü artış oranını
sayın yönetenlerimiz işverenleri oldukları emekli kesimi için bu kez uygularlar!
Asgari ücret gerçeğinde bir başka acı
konu, özel sektördeki asgari ücretin üstünde maaş alan orta ve üst maaş
grubunda ki uzman, yönetici yanı vasıflı iş gücünün ücretinin belirlenmesinde
yaşanan açmazdır.
Vasıflı, kıdemli insan kaynağının
emeğinin, değerinin hakkınca takdir edilmesi maalesef son birkaç yıldır ipin
ucu kaçtığından mümkün olamıyor. Çoğu işletmelerde aidiyet duygusunun da
körelmesinde etken olan mavi ve beyaz yakalılarında asgari ücrete zorlanması pozisyonların
fiyat aralıklarını asgari ücrete çok yaklaştırdı, makas iyice daraldı. Asgari
ücretteki artış oranının memur ve emekli maaşlarında olduğu gibi bu kesimin
ücretlerine de pratikte yansıtılması insanın motivasyonu ve iş yaşamının
selameti için gereklidir ama özel müteşebbisin bu duruma yine birazda koşulları
gereği kayıtsız kalacağı ortadadır. Yanı emek dünyasında en mutsuzların başında
orta kademedekiler ve emekliler yer almaya devam edecek gibi gözüküyor!
Araya
sıcak bir anekdot ekleyerek bitireyim.
Maliyet
Artarken Zam Yapmamak Sermayeyi Kediye Yüklemek Olsa Da
Yazıyı önceki gece yarısı bi çırpıda kaleme aldım,
genelde yaptığım gibi piyasayı koklamak için demlenmeye bıraktığımda perakende
gıda işi yapan saygın bir marka sahibi dostumun mekanında en güncelimiz olduğu
için bu konuyu konuştuk. Masadakiler kaçınılmaz olarak maliyetler artacağından
ürünlerinin fiyatlarını artıracaklarını belirtirken mekan sahibimiz ailece çok
cesur bir karar aldıklarını enflasyonla mücadeleye destek için
dayanabilecekleri kadar bir süre fiyat artışı yapmayacaklarını belirtti!
İşveren dostumuz banka kökenli, hesap bilen biri. “Girdi ve üretim maliyetleri
artarken raf fiyatını sabit tutmak sermayeyi kediye yüklemek anlamına gelmez mi
dedim”. Aldığım cevap, “onu da hesap ettik, zam yapmadan devam edersek 2023’de
yüzde 40 küçülmüş olacağız, bunu telafi edebilmek için de aynı mekanda, yeni
personel almadan yeni bir ürün kanalını devreye alacağız. Ailece daha fazla
çalışacağız, sabit giderleri artırmadan daha çok satmaya odaklanacağız” oldu.
Böylesi
müteşebbislerimizde var, şapka çıkarıyorum.
Recep
Ali Aksoylu / 24.12.2022
ÖNERİLEN HABERLER
İzoder 17 Ağustos Marmara Depremi’nin 25. Yılında Uy...
Su yalıtımı olmayan bina içten içe çürüyorÇeyrek asır önce hepimizi derinden sarsan 17 Ağustos Marmara Depremi’ni yaşad...
IC Enterra’nın YEKA Erzin-2 GES Projesinde Üretim B...
IC Enterra Yenilenebilir Enerji’nin (ENTRA) 136 MWm kapasiteli YEKA Erzin-2 santrali devreye alınıyor. Şirket tarafında...
Türkiye Finans ilk altı ayda ülke ekonomisine185,3 m...
Türkiye Finans 2024 yılı 2. çeyrek mali bilançosunu KAP’a açıkladı. Banka 2024 yılının ilk altı ayında ülke ekonomisine...
Ares Logıstıcs’ten Paris’e Ofis Yatırımı
Ares Logistics, 2024 yılında Fransa’daki yatırımlarına hız verdi. Şirketin Kurucu Ortağı Engin Kırcı, Paris’te yeni ofi...
Yeni nesil depolama hizmeti: Depootel
Lojistik sektöründe butik hizmet çözümlerine öncülük yapan Eyüp Lojistik ‘Depootel’ konseptiyle, müşterilerinin ihtiya...
EİB’den temmuz ayında 1 milyar 541 milyon dolarlık i...
Ege İhracatçı Birlikleri (EİB) temmuz ayında yüzde 6’lık artışla 1 milyar 541 milyon 896 bin dolarlık ihracata imza at...
Garanti BBVA’nın yeni CEO’su Mahmut Akten oldu
Garanti BBVA’nın yeni CEO’su bankacılık ve finans alanında uzun yıllara dayanan tecrübeye sahip Mahmut A...
YAZARLAR
Video Galeri
Tehlike çanları : 2025 lojistikçiler için çok zor bi...
Alternatif Bank’tan ekonomiye 77 milyar TL destek
Türkiye, Dünya Kuru Üzüm İhracatının Yüzde 30’unu Te...
Odine’den 6G İçin İleri Teknoloji Hamlesi
Bakan Bayraktar: “2035 Res Ges Yatırım Hedefimiz 80 ...
Bilişim Zirvesi’24, Yapay Zekâ ve İnsanı “Zekâların ...
Ford Trucks, Kadın Kamyon Şoför Akademisi ile Kadınl...
Sistem Global’e Mediterra Capital’den Ortaklık
Masdaf’ın Yeni Genel Müdürü Erhan Özdemir Oldu
Gelecek 10 Yılda Teknolojik Risklerin Şiddeti Artaca...
- Reysaş Lojistik, filosunu 50 adet IToY ödüllü F-MAX ile geni...
- Gaziantep Alışveriş Günleri 12 Ekim’de Başlıyor
- KOBİ’lerde Dijital Dönüşüm ve Teknoloji Kullanım Alışkanlıkl...
- ING’liler Türkiye Genelinde 12 Bin ATM’yi Ücretsiz Kullanabi...
- İSO İkinci 500 Listesinde Ege Bölgesi'nden 78 firma yer aldı...
- AMD EPYC İşlemciler Bulutun Favorisi!.
- Türk Yazılımcılardan Sadece Avukatlara Özel Sosyal Medya Uyg...
- Zoom kullanımı 139 kat arttı.
- E-Ticaret Kampı Başlıyor!.
- Türk firma dünyanın havasını temizliyor.
- Hibrit çalışma çok sevildi.
- Anadolu Sigorta Yeni Hibrit Çalışma Modelini Tanıttı.
- Avrupa’da İlk: İlaçlar Artık Daha Hızlı Üretilecek.
- FİNTECH HABERLERİ “ Ödeme sistemlerinde fintechlerin pa...
- GE Yenilenebilir Enerji’nin Bergama Rüzgâr Türbin Kanadı Üre...